روی، رخدادی طبیعی

در طبيعت دو عنصر سرب و روي، اغلب با هم همراهند. نزديك به 70 درصد سرب معدني از كانه‌هاي مخلوط سرب و روي كه بطور معمول مقادير روي در آن‌هابيشتر ازسرب است، توليد مي‌شود. نزديك به 20 درصد از توليد سرب مربوط به كانه‌هاي مخلوطي است كه مقدار سرب در آن‌ها از روي بيشتر است و 10 درصد بقيه توليد سرب در رابطه با كاني‌هاي مس‌دار است.انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران- روی رخدادی طبیعی

كاني‌هاي سرب و روي غالباً به صورت مخلوط و كانسارها ديده مي‌شوند. كانسارهاي اصلي اين دو فلز از نوع گرمابي به صورت اپي‌ترمال، مزوترمال و تله‌ترمال هستند. در كانسارهاي مزوترمال معمولاً مقدار روي بيشتر است. كانسارهائي كه به صورت گرمابي تشكيل شده‌اند بسته به نوع جا گذاشتن سرب در شكافها و درزه‌ها به گروه‌هاي انباشتي كه در آن سرب موجود در محلول گرمابي به علت فعل و انفعالات شيميايي به املاح نامحلول تبديل و درزه‌ها و شكافها را انباشته مي‌كند و جانشيني كه در آن يون سرب موجود در محلول گرمابي با يون فلزات موجود در سنگهاي اطراف جانشين شده و مثلاً كربنات كلسيم يا آهك را به كربنات سرب تبديل مي‌كند، تقسيم مي‌شوند.

كاني‌هاي سولفوره سرب و روي در قسمت بالاي كانسارها تحت تأثير آب و هوا قرار گرفته، دگرسان شده و به كاني‌هاي اكسيده اين فلز تبديل مي‌شوند. لازم به ذكر است كه اسفالريت زودتر از گالن دگرسان مي‌شود. توده‌هاي تله‌ترمال معمولاً در طبقات آهكي در قسمتهايي كه رگه‌ها گرمابي نمي‌شوند وجود دارند. در محل اين توده‌ها تبلور مجدد كلسيت و دولوميت مشاهده شده و گاهي كمي گچ و باريتين همراه كانه مي‌شود، در اين كانسارها گاهي آهك هم كمي سيليسي مي‌شود. كانسارهاي تله‌ترمال معمولاً از نوع جانشيني‌اند.

روي عموماً بصورت سولفيد و در بيشتر مواقع از منشأ سيالات گرمابي و ماگماهاي سياليك و سيميك رخ مي دهد. كانسار هاي رسوبي اهميت كمتري دارند. تعدادي از كانسارهايي كه در كربناتها تشكيل مي شوند، خواص كانسارهاي رسوبي دريايي را دارا هستند. اگر چه در اين كانسارها مي توان چنين فرض كرد كه فلز از اين طريق انتقال گرمابي از ماگماهاي بازي تأمين شده است.

انباشته‌هاي قابل بهره‌برداري روي در محيط‌هاي زمين شناختي گوناگون يافت مي‌شوند. اين انباشته‌ها بر حسب شرايط پيدايش از نظر زمين شناختي به بخش هاي ذيل تقسيم مي‌شوند:
1-انباشته سولفورهاي توده‌اي ناشي از فوران‌هاي زير دريايي موجود در سنگ‌هاي رسوبي،
2- انباشته‌هاي چينه كراني در سنگهاي كربناتي،
3- انباشته‌هاي چينه كران در ماسه سنگ‌ها،
4- انباشته‌هاي رگه‌اي،
5- انباشته‌هاي دگرگوني.