از کنسانتره تا بازیافت؛ بررسی مسیر پر پیچ‌وخم تولید سرب تصفیه شده در چین
چین یکی از پیشگامان تولید، مصرف و بازیافت سرب در جهان محسوب می‌شود. تولید کنسانتره سرب این کشور تا سال ۲۰۱۳ به همراه افزایش تقاضا، روندی صعودی داشته اما اجرای قوانین زیست‌محیطی و همچنین شیوع کرونا، موجب کاهش تولید کنسانتره سرب در سال‌های بعد از آن شده است. صنعت پالایش سرب چین طی سال‌های اخیر به سمت تولید بیشتر از منابع ثانویه گام برداشته است. از سوی دیگر، سیاست‌های زیست‌محیطی این کشور طی سال‌های اخیر، منجر به کاهش تولید سرب اولیه و تولید بیشتر سرب ثانویه جایگزین شده است؛ به نحوی که در سال ۲۰۲۳، بالغ بر ۷۸.۷ درصد سرب تصفیه شده با استفاده از بازیافت منابع ثانویه بود.
به گزارش روابط عمومی انجمن صنایع و معادن سرب وروی ایران و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، سرب یکی از فلزات سنگین پرکاربرد در صنایع مختلف است که به دلیل ویژگی‌هایی مانند چگالی بالا، مقاومت در برابر خوردگی و قابلیت بازیافت جایگاه ویژه‌ای در میان فلزات دارد. تولید سرب به صورت استخراج از معادن سرب (سرب اولیه) و یا بازیافت باتری‌های فرسوده و سایر ضایعات سربی (سرب ثانویه) انجام می‌شود. مهم‌ترین کاربرد سرب در تولید باتری‌های اسیدی سربی است که برای خودروها و سیستم‌های ذخیره انرژی استفاده می‌شوند. علاوه‌براین، سرب در صنایع ساختمانی برای ساخت لوله‌ها، عایق‌بندی و محافظت در برابر اشعه‌های رادیواکتیو (مانند تجهیزات پزشکی و هسته‌ای) به کار می‌رود. همچنین از سرب در آلیاژسازی، تولید مهمات نظامی و در برخی از رنگ‌ها و مواد شیمیایی استفاده می‌شود؛ هرچند که استفاده از آن در برخی موارد به دلیل اثرات زیست‌محیطی و سلامت محدود شده است.
تولید کنسانتره سرب چین در طول دوره مورد بررسی
کشور چین از واردکنندگان کنسانتره سرب و همچنین تولیدکنندگان باتری در دنیا است و از این رو می‌توان این کشور را یکی از پیشگامان تولید، مصرف و بازیافت سرب محسوب کرد. نمودار یک، تولید کنسانتره سرب چین از سال ۲۳-۲۰۰۱ را نشان می‌دهد. بررسی‌ها حاکی از آن است که به طور کلی روند تولید سرب کشور چین در ۲۳ سال مورد بررسی با نرخ رشد مرکب ۵.۴ درصد، صعودی بوده است. کمترین حجم تولید سرب کشور چین در سال ۲۰۰۱ و حدود ۶۰۰ هزار تن بود.
با توسعه صنعت خودروسازی و موتورسیکلت در چین، نیاز این دست از صنایع به باتری و سرب بیشتر شد و بر همین اساس تا سال ۲۰۱۳، تولید به همراه افزایش تقاضا رشد کرد. بیشترین تولید سرب این کشور نیز در سال ۲۰۱۳ با حجم دو میلیون و ۹۰۰ هزار تن به ثبت رسید. تولید کنسانتره سرب چین در سال ۲۰۲۰ به علت شیوع کرونا، به یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن رسید که نسبت به سال قبل از آن، حدود ۱۰۰ هزار تن کاهش را نشان می‌دهد. از سال ۲۳-۲۰۱۴، روند تولید کنسانتره سرب چین تغییر پیدا کرد و با نرخ رشد مرکب منفی ۲.۶ درصد نزولی شد. در سال ۲۰۲۳، حجم تولید کنسانتره سرب به یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن رسید که نسبت به سال ۲۰۲۲، حدود ۵۰ هزار تن کاهش پیدا کرد.
روند قیمت مبنای سرب چین به ازای هر تن در طول دوره مورد بررسی با میانگین ۱۲ هزار یوآن نوسانی بوده است. روند تولید کنسانتره سرب چین از سال ۷-۲۰۰۱، مشابه با روند قمیت مبنای سرب بود؛ به نحوی که بیشترین قیمت مبنای سرب در سال ۲۰۰۷ به ازای هر تن برابر با ۱۹ هزار و ۶۰۰ یوآن بود. در این سال، تقاضای سرب در دنیا حدود ۴ درصد افزایش یافت. در کشور چین، رشد صنایع خودروسازی، مخابرات و فناوری اطلاعات باعث افزایش تقاضای سرب شد؛ به گونه‌ای که فروش خودرو در چین طی سال ۲۰۰۷، به مقدار ۲۵ درصد نسبت به سال ۲۰۰۶ بیشتر بود. رشد واردات کنسانتره سرب و همچنین اعمال مالیات روی صادرات سرب تصفیه شده چین در سال ۲۰۰۷، منجر به کسری در دیگر بازارها و افزایش قیمت سرب در این سال شد.
در سال ۲۰۰۸ نسبت به سال ۲۰۰۷، قیمت مبنای سرب چین بالغ بر پنج هزار و ۹۰ یوآن به ازای هر تن کاهش یافت و به ۱۴ هزار و ۵۰۰ یوآن رسید. طی این سال‌ها، تولید کنسانتره سرب چین نیز ثابت باقی ماند. از سال ۱۱-۲۰۰۹، دوباره روند تولید کنسانتره سرب چین و قیمت مبنای سرب هم‌جهت بودند. به طور کلی، تولید کنسانتره سرب چین از ابتدای دوره تا سال ۲۰۱۳ افزایش یافت اما از سال ۲۳-۲۰۱۳، کاهش پیدا کرد. گفته می‌شود که قیمت مبنای سرب از سال ۱۵-۲۰۱۱ روندی نزولی داشت اما با افزایش ۲۶.۱ درصدی در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال ۲۰۱۶، قیمت مبنای سرب به ۱۵ هزار و ۶۰۰ یوآن به ازای هر تن رسید.
از سال ۲۱-۲۰۱۷، روند قیمت و تولید کنسانتره سرب چین روندی نزولی داشتند اما طی سال‌های ۲۳-۲۰۲۲، قیمت مبنای سرب روندی افزایشی طی کرد و این در حالی بود که تولید کنسانتره سرب چین روندی نزولی خود را ادامه داد. در مجموع، از کل ۲۳ سال دوره مورد بررسی، تنها حدود هشت سال روند تولید کنسانتره سرب در چین از تغییرات قیمت مبنا پیروی نکرده است؛ در حالی که طی باقی سال‌ها، تولید کنسانتره این کشور با افزایش یا کاهش قیمت، تغییرات مشابهی داشته است.
تصیفه و بازیافت، جایگزین استخراج کنسانتره سرب در چین
از دیگر منابع تولید سرب علاوه بر استخراج از منابع و معادن طبیعی سرب اولیه، می‌توان به بازیافت سرب از محصولاتی مانند باتری‌های فرسوده سربی اشاره کرد. نمودار ۲، تولید سرب تصفیه شده کشور چین از سال ۲۳-۲۰۰۱ را نشان می‌دهد. سرب تصفیه شده چین از دو بخش اصلی تشکیل شده است؛ سرب اولیه که از منابع معدنی استخراج می‌شود و سرب ثانویه که از طریق فرایند بازیافت به دست می‌آید. در طول دوره مورد بررسی، روند تولید سرب تصفیه شده چین با نرخ رشد مرکب ۲۳ درصد صعودی بوده است.
تولید سرب تصفیه شده کشور چین در هر سال، به طور متوسط دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن اعلام شد. در سال ۲۰۲۳، سرب تصفیه شده چین به هفت میلیون و ۵۶۰ هزار تن رسید که نسبت به سال قبل از آن، حدود ۲۴۷ هزار تن کمتر بود. ناگفته نماند بیشترین حجم تولید سرب چین در طول دوره مورد بررسی در سال ۲۰۲۲ ثبت شد. در همین سال، سهم تولید سرب اولیه به ۲۱.۳ درصد رسید و مابقی آن با بازیافت سرب یعنی سرب ثانویه تامین شد.
کمترین حجم تولید سرب تصفیه شده چین در ابتدای دوره مورد بررسی، یک میلیون و ۱۸۰ هزار تن اعلام شد. سهم سرب اولیه از سرب تصفیه شده چین در این سال برابر با ۴۲.۱ درصد بود. با توجه به نمودار ۲، سهم تولید سرب تصفیه شده چین از منابع اولیه از سال ۲۳-۲۰۰۱ تقریبا روندی نزولی را طی کرده است. بر این اساس، می‌توان این برداشت را کرد که تمایل تولیدکنندگان به تولید از منابع ثانویه افزایش یافته است؛ چراکه فرایند بازیافت سرب از منابع ثانویه نسبت به فرایند استخراج از منابع طبیعی (سرب اولیه) به زمان کمتری نیاز دارد. در نتیجه تولیدکنندگان می‌توانند با مصرف منابع ثانویه به عنوان شارژ کوره‌ها، ظرفیت تولید خود را افزایش دهند و به دنبال آن گردش مالی واحدهای تولیدی افزایش می‌یابد.
بیشترین تولید سرب اولیه تصفیه شده در سال ۲۰۱۳ با حجم دو میلیون و ۲۸۰ هزار تن بود؛ در حالی که بیشترین میزان تولید سرب ثانویه تصفیه شده حدود ۶ میلیون و ۱۸۰ هزار تن و در سال ۲۰۲۲ واقع شد. گفتنی است که روند تولید سرب ثانویه تصفیه شده چین از سال ۲۳-۲۰۰۱ با نرخ رشد مرکب ۲۷.۲ درصد صعودی بوده است.
در سال ۲۰۲۳، حجم سرب تصفیه شده از طریق بازیافت حدود پنج میلیون و ۹۵۰ هزار تن برآورد شد که تقریبا ۳.۷ برابر تولید سرب اولیه بود. در سال ۲۰۲۲، این نسبت حدود ۳.۸ برابر برآورد شد و حجم تولید سرب اولیه تصفیه شده چین نیز به یک میلیون و ۶۳۰ هزار تن رسید. تولیدکنندگان سرب تصفیه شده در کشور چین به منظور کاهش زمان فرایند تولید سرب و افزایش ظرفیت‌های تولید واحدهای ذوب، در تلاش هستند تا به سمت بازیافت سرب از منابعی مانند باتری‌های فرسوده و سایر محصولات گام بردارند تا گردش مالی بیشتری را تجربه کنند. این کشور توانست که حجم بازیافت و تصفیه سرب ثانویه را به مقدار قابل‌توجهی طی سال‌های اخیر افزایش دهد.
منبع/فلزات آنلاین
۱۴۰۳/۱۱/۱۷، ۰۸:۵۵:۲۸ 4
اخبار مرتبط
